Apabila bercerita tentang teori evolusi mesti nama pertama yang berada dalam fikiran adalah Charles Darwin.
Seperti kita tahu naskah popularnya ‘On the origin of species’ yang diterbitkan pada 24 November 1859 dianggap sebagai asas evolusi biologi.
Tapi tahukah anda sebelum Charles Darwin, sudah ada seorang ahli pemikir yang memperkenalkan teori evolusi kepada kita?
Abu Uthman ibn Bahr al-Kinani al-Basri berketurunan Ethiopia
Abu Uthman ibn Bahr al-Kinani al-Basri, atau lebih dikenali sebagai Al-Jahiz, adalah seorang penulis dan pemikir Muslim berketurunan Ethiopia. Beliau dilahirkan pada tahun 776 di Basra, bandar kedua terbesar di Iraq.
Walaupun keluarganya sangat miskin, ia tidak menghalang Al-Jahiz untuk menuntut ilmu dan menghadiri kuliah mengenai pelbagai topik seperti puisi Arab, filologi dan perkamusan.
Disebabkan minatnya kepada ilmu, beliau telah menghasilkan lebih daripada dua ratus buku. Malangnya hanya tiga puluh buku yang masih boleh dijumpai sehingga kini.
Buku terkenal yang ditulis oleh Al-Jahiz ialah Kitab al-Hayawan (Haiwan)
Buku ini bukan sahaja menerangkan lebih daripada 350 jenis haiwan, tetapi juga terdiri daripada puisi pra-Islam, pemerhatian peribadi, anekdot, penceritaan dan pengaruh teks zoologi Aristotle.
Walaupun buku ini mengandungi pelbagai topik didalamnya. Namun, sejumlah besar maklumat saintifik yang diberikan adalah sangat bernilai. Al-Jahiz memperkenalkan konsep evolusi biologi dalam buku ini.
Konsep evolusi itu dicatatkan selepas memerhati haiwan dan serangga. Al-Jahiz membuat kesimpulan bahawa ada beberapa mekanisme yang mempengaruhi evolusi haiwan, dan ini 1000 tahun sebelum Darwin melakukannya.
Al-Jahiz menulis tentang tiga mekanisme utama iaitu perjuangan untuk kewujudan, perubahan spesies, dan faktor persekitaran.
Haiwan terlibat dalam perjuangan untuk yang sedia ada, untuk mengelakkan dimakan, dan untuk membiak.” dan menyambung, “Faktor persekitaran mempengaruhi organisma untuk membangunkan ciri baharu untuk memastikan kemandirian, sekali gus mengubahnya menjadi spesies baharu.
Kitab Haiwan, Abu Uthman ibn Bahr al-Kinani al-Basri
Baca Juga: Dr Fukushi Masaichi Penyimpan Kulit Manusia Bertatu Penuh
Haiwan yang hidup untuk membiak boleh mewariskan ciri-ciri kejayaan mereka kepada anak-anak mereka”.
Kitab Haiwan, Abu Uthman ibn Bahr al-Kinani al-Basri
Jelas kepadanya bahawa sentiasa ada satu spesies yang lebih kuat daripada yang lain, dan untuk terus hidup, spesies perlu membangunkan ciri-ciri baru. Ciri-ciri baharu ini membantu spesies menyesuaikan diri dengan keadaan persekitaran dan mencipta spesies baharu.
Walau bagaimanapun, pada tahun 868, beliau telah meninggal dunia di Basra dan meninggalkan karya unggul di belakangnya. Tidak jelas bagaimana beliau meninggal dunia, tetapi tidak ada keraguan bahawa karya-karyanya menunjukkan beliau sebagai “bapa teori evolusi”.
Sumber: muslimheritage, gulfnews, salaam
